EnglishPošto smo savladali pojam istraživanja, klasifikaciju istraživanja i naučnu metodu, istraživački problem i cilj istraživanja, na daljem putu ka razumevanju nauke potrebno je da sagledamo šta su to hipoteze, kao i na koji način da ih formulišemo i testiramo.
Šta je naučna hipoteza?
Formulisanje hipoteze se smatra važnom (drugom) fazom istraživačkog procesa (prva je postavljanje problema, odnosno cilja istraživanja). Posle formulisanja cilja istraživanja, istraživač do tog cilja može ići raznim putevima. Najčešće se ka njemu ide preko hipoteze i njene provere i verifikacije, a nekada i bez hipoteza. Danas se smatra da je bolje formulisati hipotezu, makar ona bila korigovana ili opovrgnuta kasnije, nego istraživati bez nje.
Hipoteze u nauci predstavljaju teorije koje nisu dokazane ili opovrgnute. U pitanju su izjave „ako … onda”, koje imaju sposobnost da budu podržane ili opovrgnute posmatranjem i istraživanjem.
Prema naučnoj metodi, hipoteza se formuliše i testira u okviru procesa istraživanja prirodnih pojava. Stvaranje hipoteze se ponekad naziva kreativnim procesom koji se oslanja na trenutne naučne informacije, intuiciju ili lično iskustvo. Naučne teorije ponekad se nazivaju obrazovnim spekulacijama ili nagađanjima, ali su ipak tačnije od nagađanja. Takođe, istraživači pokušavaju da osmisle hipoteze koje je lakše testirati u odnosu na one koje imaju velik broj varijabli i ishoda. Moguće je konstruisati naučne modele za tako komplikovane pretpostavke.
Koji je značaj hipoteza?
Hipoteza se može prihvatiti kao tačna ili odbaciti kao netačna na osnovu nalaza naučnog testiranja. Čak i teorije koje su potkrepljene naučnim podacima i prihvaćene kao istinite mogle bi biti odbačene u budućnosti ako se pojave novi dokazi, jer je hipoteza u osnovi lažna. Kada novi dokazi osporavaju staru teoriju, naučnici mogu odlučiti da je ne odbace, te je mogu modifikovati kako bi bolje odgovarala novim dokazima. Gledano iz ove perspektive, pogrešna hipoteza je samo nesavršena.
U formiranju naučne teorije ključno je proučavanje naučnih hipoteza. Fundamentalna razlika između hipoteza i teorija je u tome što su prve konkretna provizorna objašnjenja i primarno sredstvo pomoću kojeg naučnici prikupljaju podatke, dok su druge široka opšta objašnjenja koja uključuju podatke iz brojnih različitih naučnih istraživanja preduzetih da bi se istražile hipoteze. Hipoteze možemo naći u svim naučnim poljima, odnosno svim naučnim istraživanjima koja se sprovode, bez obzira na naučno polje i naučnu oblast kojima pripadaju.
Poslednju fazu istraživačkog procesa čini potvrđivanje (verifikovanje) prethodno proverene hipoteze. Proverena hipoteza je, u suštini, definitivna hipoteza koja je putem eksperimenta ili drugih načina dobila svoj precizan i egzaktan (jezički ili eventualno matematički) oblik.
CNIR vam može pomoći u razumevanju nauke
CNIR vam može pomoći da se bolje upoznate sa naukom i napredujete u svom nastavničkom zvanju. Kontaktirajte sa Centrom putem imejl-adrese cnir@institut.edu.rs i saznajte šta tačno možemo da uradimo za vas! Mi smo deo vašeg akademskog života!