Srpski
Povezanost školske klime i vršnjačkog nasilja
U društvu u kome živimo nasilno ponašanje je veoma rasprostranjeno. Porast nasilja je veoma vidljiv i u školama, u kojima se najviše manifestuju različiti oblici vršnjačkog nasilja učenika. Škola ima mogućnosti da ranom prevencijom predupredi i smanji nasilje kod učenika, ali je jednako važno i to što ona ima i mogućnosti da kod učenika razvije pozitivno socijalno ponašanje, kako kod dece koja su žrtve nasilja, tako i kod dece koja vrše nasilje. Efekti dobrih programa prevencije obuhvataju ne samo pozitivne promene u socijalnom ponašanju učenika već i bolji školski uspeh, zdraviji lični razvoj učenika i uspešniji rad škole u celini (Đurišić, 2015).
Brojna empirijska istraživanja ukazuju na povezanost školske klime i vršnjačkog nasilja (Astor et al., 2002; Buljan Flander et al., 2007; Gootfredson & Gootfredson, 1985; Gootfredson et al., 2005; Kasen et al., 2004; Khoury Kassabri et al., 2005; Roland & Galloway, 2002; Safe School Study, 1978; Swearer et al., 2006; Vlah & Perger, 2014 prema Đurišić, 2015). Uvidom u ova istraživanja može se primetiti postojanje negativne povezanosti vršnjačkog nasilja sa pokazateljima pozitivne školske klime: jasno postavljena pravila ponašanja, nastavnici motivišu i prate napredak i rad učenika, primena disciplinskih mera, kvalitetna nastava uz primenu savremenih oblika i metoda rada, nagrađivanje postugnuća, pozitivna odeljenjska klima, dobra saradnja sa roditeljima i dr. (Astor et al., 2002; Cohen et al., 2009; Hung et al., 2014).
U školama u kojima vlada pozitivna školska klima zabeležena je: manja stopa disciplinskih problema, problema u ponašanju učenika, delinkventnog ponašanja, viktimizacije učenika i nastavnika i dr. (Gottfredson et al., 2005).
Pored identifikacije školske klime kao faktora koji je povezan sa vršnjačkim nasiljem, autori su istakli i da školska klima može uticati na neefektivnost programa prevencije nasilja, jer se uticaj školske klime smatra ključnim faktorom efikasnosti programa prevencije (Cohen & Freiberg, 2013).
Na osnovu ovog kratkog pregleda srodnih istraživanja, možemo izvesti neke značajne zaključke. Pre svega, škola je veoma bitna za formiranje i razvoj ličnosti. Kao što postoje disfunkcionalne porodice, tako postoje i disfunkcionalne škole. To su škole u kojima vlada negativna školska klima, koju karakterišu: disciplinski problemi, neadekvatna i nejasna pravila ponašanja, veliki broj izostanaka učenika, učestalost problema u ponašanju, vandalizam, nizak moral, loši odnosi, tradicionalna nastava, loš školski uspeh i dr. Školska sredina ima značajnu ulogu u etiologiji i prevenciji vršnjačkog nasilja s obzirom na to da učenici, boraveći svakodnevno u školi, razvijaju svoju ličnost, formiraju stavove, formiraju pogled na svet i dr. Zato je bitno da se uoči povezanost školske klime i vršnjačkog nasilja.
Mišljenja smo da je kreiranje pozitivne klime u školi najneposrednije povezano sa prevencijom vršnjačkog nasilja, odnosno da se prevencija temelji upravo na pozitivnoj školskoj klimi. Postoji nužna potreba za uvođenjem kontinuiranih i doslednih aktivnosti koje će pomoći u unapređivanju školske klime i time doprineti unapređivanju obrazovno-vaspitnog rada i njegovih efekata.
Literatura:
Astor, R. A., Benbenishty, R., Zeira, A., & Vinokur, A. (2002). School climate, observed risky behaviors, and victimization as predictors of high school students’ fear and judgments of school violence as a problem. Health Education and Behavior, 29 (2), 716–736.
Cohen, J., & Freiberg, A. (2013). School climate and bullying prevention. Retrieved Jun 13, 2015. from http://www.schoolclimate.org/publications/documents/sc-brief-bully-prevention.
Cohen, J., McCabe, L., Michelli, N. M., & Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education. Teachers College Record, 111 (1), 180–193.
Gottfredson, G. D., Gottfredson, D. C., Payne, A. A., & Gottfredson, N. C. (2005). School climate predictors of school disorder: ressults from National Study of Delinquency Prevention in School. Journal of Research in Crime and Delinquency, 42 (4), 412–444.
Hung, A., Luebbe, A., & Flaspohler, P. (2014). Measuring School Climate: Factor Analysis and Relations to Emotional Problems, Conduct Problems, and Victimization in Middle School Students. School Mental Health, 7 (2), 105–119.
Đurišić, M. (2015). Povezanost školske klime i vršnjačkog nasilja. Deveti Međunarodni naučni skup Specijalna edukacija i rehabilitacija danas. Univerzitet u Beogradu, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd, 25–27. septembra, str. 203–209.
Autor članka: Maša Đurišić
Maša Đurišić, master učitelj, zaposlena u Osnovnoj školi „Veselin Masleša” u Beogradu. Student je doktorskih studija na Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju u Beogradu, gde trenutno priprema doktorsku disertaciju. Predmet naučno-istraživačkog rada: Prevencija i tretman poremećaja ponašanja. Autor je brojnih naučnih i stručnih radova i učesnik na velikom broju međunarodnih konferencija i stručnih skupova. Realizator je akreditovanog programa stalnog stručnog usavršavanja nastavnika, vaspitača i stručnih saradnika: Razvijanje socijalnih veština u školi.
